Vernietigingskamp Sobibor / Sobibor destruction camp

De laatste overlevende strijder in de opstand van 1943 in het nazi-vernietigingskamp Sobibor in Polen, Arkady Vaispapir, stierf in Oekraïne op 11 januari 2018 op 96-jarige leeftijd, meldde TASS vrijdag, verwijzend naar Eduard Dolinsky, de directeur van het Oekraïense Joodse Comité die dit bekend maakte op vrijdag. “Mag hij voor altijd in onze herinnering blijven,” zei Dolinsky. “Onze condoleances gaan naar zijn familie en vrienden.”

Arkady Vaispapir werd geboren in 1921, in het dorp Bobrovy Kut, in Kherson, Zuid-Oekraïne. Hij werd opgeroepen in het Rode Leger in 1941 en nam deel aan de verdediging van Kiev, waar hij ernstig gewond raakte en gevangen werd genomen. Als Jood werd hij in 1943 naar Sobibor gestuurd, een vernietigingskamp in Oost-Polen. In het kamp sloot hij zich aan bij een groep andere gevangenen die de opstand van oktober 1943 hadden gepland.

Sobibor was het toneel van een van de twee succesvolle opstanden door Joodse Sonderkommando-gevangenen tijdens Operatie Reinhard. De opstand in het vernietigingskamp Treblinka op 2 augustus 1943 resulteerde in maximaal 100 ontsnapte mensen. Een soortgelijke opstand in Auschwitz-Birkenau op 7 oktober 1944 leidde ertoe dat een van de crematoria werd opgeblazen, maar bijna alle opstandelingen werden gedood.

Op 14 oktober 1943, in het holst van de nacht, hebben leden van het ondergrondse verzet in Sobibor onder leiding van de Sovjet-Joodse krijgsgevangene Alexander Pechersky uit Minsk, een officier van het Rode Leger, 11 Duitse SS-officieren gedood, overweldigden de kampbewakers en grepen het arsenaal.

Hoewel het plan was om alle SS’s te doden en via de hoofdingang het kamp uit te lopen, werden de moorden ontdekt en de gevangenen renden voor hun leven onder vuur. Ongeveer 300 van de 600 Sonderkommando-gevangenen in het kamp ontsnapten in de bossen. De meeste van hen werden opnieuw gepakt door opsporingsgroepen.

De Nederlandse historicus Jules Schelvis (1921-2016), één van de weinigen die Sobibor overleefden en in 1993 een boek schreef over zijn ervaringen “Vernietigingskamp Sobibor”, schat dat 158 ​​gevangenen werden gedood door de bewakers of omkwamen in het mijnenveld dat het kamp omsingelde. Nog eens 107 werden vermoord in de klopjacht die werd gelanceerd door de SS, Wehrmacht en Orpo politie-eenheden. Ongeveer 53 opstandelingen stierven aan andere oorzaken tussen de dag van de opstand en 8 mei 1945.

Er waren 58 bekende overlevenden, 48 mannen en 10 vrouwen, uit de Arbeitshäftlinge gevangenen die slavenarbeid verrichtten voor de dagelijkse operatie van Sobibor. Hun tijd in het kamp varieerde van enkele weken tot bijna twee jaar. Een handjevol gevangenen wist te ontsnappen toen ze werden toegewezen aan het Waldkommando, die bomen aan het zagen waren voor de verbranding van brandhout.

Alexander Boroda, president van de Federatie van Joodse Gemeenschappen van Rusland [FCJR], betuigde ook zijn medeleven aan de zonen van Arkady Vaispapir. “Namens de Federatie van Joodse Gemeenschappen van Rusland en mezelf, betuig ik mijn diepe medeleven met de dood van uw vader, een grote held wiens herinnering in ons hart zal voortleven,” zei hij. “Met het vertrek van je vader heeft de hele wereld een held verloren.”

Vaispapir en zijn kameraden verzamelden hun krachten om samen te werken tegen een mechanisme dat onverslaanbaar leek, maar het barstte nog steeds in een van de meest onvoorspelbare plaatsen”, zei Boroda. “Zoals de helden van het Joodse volk in de oudheid, dachten ze niet dat ze heldendaden moesten plegen, maar dat deden ze wel,” zei hij.

Over deze merkwaardige heroïsche opstand in Sobibor werden vele boeken geschreven en documentaires gemaakt en er werd zelfs in 1987 een Hollywoodfilm van gedraaid, “Escape from Sobibor“, met de bekende Nederlandse acteur Rutger Hauer in de hoofdrol waarin hij Alexander Pechersky vertolkt, de Sovjet-Joodse leider van de opstand. Hauer is onder meer bekend van “Soldaat van Oranje” (1977) en de kaskraker “Turks Fruit” (1973). Hij vertolkte zelfs ooit de rol van Albert Speer, de architect van het Duitse Rijk, in de film “Inside the Third Reich” uit 1982.

Video: Arkady Vaispapir (1921-2018) getuigt van de massamoord op de Joden van Bobrovy Kut en spreekt over zijn initiatief om de slachtoffers blijvend te herinneren. Bobrovy Kut werd op 27 augustus 1941 bezet door de Duitsers. Ze vermoordden spoedig 850 Joden uit het dorp en in de onmiddellijke omgeving en in september ’41 werden nog eens 300 Joden vermoord uit de omliggende kolchozen.

Bronnen:

♦ naar een artikel “Last Fighter in Sobibor Death Camp Uprising Dead at 96” van 14 januari 2018 op de site van JNi.Media / The Jewish Press